پرسشگر گرامی با سلام و سپاس از ارتباطتان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
اين اتفاقي كه گاهي اوقات براي شما مي افتد، به احتمال زياد بختك، يا همان فلج خواب است. فلج خواب يا در اصطلاح عموم مردم " بختک " با زمينه ژنتيکي در نتيجه استرس هاي روزمره به وقوع مي پيوندد و هيچ گونه عارضه جسمي در پي ندارد. در كتاب هاي علمي روان شناسي، اين حالت، جزء اختلالات خواب محسوب مي شود.
تشريح چگونگي فلج خواب يا بختک:
دقيقا پيش از خواب طبيعي و يا هنگام بيدار شدن بامدادي و هنگامي که فرد دراز کشيده حالتي موسوم به فلج خواب رخ مي دهد که در آن فرد براي چند ثانيه ( گاهي تا چند دقيقه ) مطلقا قادر به حرکت نيست، ولي در عين حال نسبت به کليه وقايع اطراف خود آگاه است.
مي توان با لمس بدن فرد يا صدا کردن اسم او، وي را از اين حالت خارج کرد. در ضمن گاهي اوقات فرآيندهاي ذهني خواب در زمان فلج خواب بروز مي کند و فرد حتي ممکن است در حالت بيداري و فلج، رويا ببيند که اکثر اين روياها هشدار دهنده و ترسناکند.
علايم فلج خواب:
به طور كلی بختك یا فلج خواب دارای دو دسته علائم است كه ممكن است به تنهایی یا تركیبی از هر دو، در فرد دیده شود:
1. فلج اندام‌ها:
این مرحله هنگام بیدار شدن از خواب یا مدت كوتاهی پیش از به خواب رفتن رخ دهد. در این حالت فلج یك بخش یا تمام اندام‌ها شامل بازوها، پاها و كل بدن اتفاق می‌افتد و فرد قادر به حركت آنها نیست، نمی‌تواند صحبت كند و تنها كنترل كمی در خصوص تنفس و پلك زدن خود دارد.
این فلج همانند فلجی است كه در هنگام دیدن رویا رخ می‌دهد. به طوری كه مغز برای جلوگیری از افزایش بروز هیجانات در هنگام رویا، ماهیچه‌ها را از كار می‌اندازد و تنها بخش‌هایی از بدن طی دیدن رویا حركت می‌كند.
به دنبال این فلج، فرد احساس سنگینی روی قفسه سینه خود می‌كند، به طوری كه نمی‌تواند به درستی نفس بكشد.
2. علائم توهمی:
این مرحله شامل دیدن یا شنیدن تصاویر و صداهایی طی فلج اندام‌هاست. به‌گونه‌ای كه فرد فكر می‌كند كسی كنارش ایستاده یا صدای عجیبی می‌شنود. دیدن سایه افراد، تجربه خروج از بدن، احساس شناور بودن در هوا، شنیدن گام‌هایی كه نزدیك می‌شوند هم از علائم توهم‌گونه است.
در این دسته معمولا توهمات شنیداری از همه شایع‌تر است. افراد معمولا از شنیدن صداهای خراشیدن چیزی، خندیدن، تراشیدن، وزوز، زنگ زدن و صداهای مختلف سخن می گویند كه بسیار واقعی به نظر می‌رسند، اما واقعي نيستند.
آزار و اذيت توسط جن، شيطان، ديو و يا موجودات فرا زميني، و يا اشتباه گرفتن آن با تجربه خروج روح از بدن، از تصورات غلط نسبت به فلج خواب و يا بختك محسوب مي شود.
مكانيسم ايجاد فلج خواب:
در طي خواب در مرحله ي حركات سريع چشم(REM)، يعني مرحله اي كه رويا بيني در آن روي مي دهد، مغز انتقال سيگنالهاي عصبي بسوي عضلات اسكلتي (به استثناي عضله ديافراگم و عضلات چشم) را مسدود و متوقف مي سازد، تا شما روياهاي خود را برون ريزي نكنيد (يعني مثلا وقتي خواب مي بيند در حال دويدن هستيد، از رختخواب بلند نشويد و شروع به دويدن نكنيد). هنگامي كه شما قصد داريد از خواب بيدار شويد، مغز مجدداً كنترل عضلات را به دست مي گيرد. اما گاهي اوقات قبل از اينكه مغز كنترل عضلات اسكلتي را بدست گيرد و عضلات از حالت فلج بودن خارج گردند، شما هشياري خود را باز مي يابيد. كه نتيجه ي آن احساس هراس آور فلج بودن بدنتان خواهد بود. نقطه ي مقابل اين عارضه زماني است كه برخي افراد هنگام رويا ديدن دستها و پاهاي خود را تكان مي دهند و يا در موارد شديد تر دچار خوابگردي مي شوند.
چه چيزهايي احتمال تكرار فلج خواب را افزايش مي دهند:
* كساني كه بطور طاق باز و رو به پشت مي خوابند بيشتر به فلج خواب دچار مي شوند.
* برنامه ي خواب نامنظم و محروميت از خواب.
* افزايش استرس و اضطراب.
* تغييرات ناگهاني در سبك و يا محيط زندگي.
* مصرف قرص هاي خواب آور و آنتي هيستامين ها.
چگونه هنگام تجربه فلج بدن خود را از اين وضعيت هراس آور خلاصي بخشيم:
* سعي كنيد انگشتان دست و يا پاي خود را تكان دهيد.
* چشمان خود را به شدت تكان دهيد، به دنبال آن پلك ها و سر خود را.
* سعي كنيد وضعيت خروج از بدن را در خودتان القا كنيد.
درمان فلج خواب:
فلج خواب يك اختلال خواب بي خطر است. تنها با رعايت اصول بهداشت خواب، خودداري از طاق باز خوابيدن و كاهش استرس ها و هراس ها مي توان تكرار آن را به حداقل رساند. افرادي كه هفته اي يك بار به فلج خواب دچار مي شوند لازم است تحت درمان دارويي (مصرف ضد افسردگي ها) قرار گيرند. لازم به ذکر است عارضه مذکور با بعضي داروها به طور موفقيت آميزي درمان مي شود، كه اگر تمايل داشتيد بايد به يك روان پزشك مراجعه كنيد.
موفق باشيد.